Günümüzde en sık karşılaşılan kanser türlerinden biri akciğer kanseridir. Sanayileşme, kentleşme ve insan faaliyetleri, dış mekan hava kirliliğinin akciğer kanseri riskini yüzde 10 artırdığı belirtilmektedir.
Tütün ve tütün ürünlerinin yanı sıra hava kirliliğinin de hastalığın nedenleri arasında olduğu vurgulanmaktadır. Türkiye’de 2022 yılında 68 bin 440 kişinin hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybettiği açıklanmıştır. Türkiye’de riskli iller arasında İstanbul, İzmir, Bursa, Ankara, Manisa, Balıkesir, Aydın, Konya, Mersin ve Adana gibi şehirler öne çıkmaktadır.
Hava kalitesi ile ilgili olarak Temiz Hava Hakkı Platformu (THHP) tarafından yayınlanan Kara Rapor’a göre Türkiye’de hava kirliliğine bağlı hastalıklar nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı 68 bin 440 olarak belirtilmektedir. Hava kirliliğiyle ilişkili ölüm nedenleri arasında kalp-damar hastalıkları, kronik solunum hastalıkları, kanserler, diyabet ve kronik böbrek hastalıkları ile solunum enfeksiyonları yer almaktadır.
Hava kirliliği kaynaklı ölümler İstanbul, İzmir, Bursa ve Ankara gibi şehirlerde yoğunlaşmaktadır. Hava kirliliğinin en önemli nedenleri arasında fosil yakıt kullanımı, sanayi tesislerindeki işlemler, atıklar, madencilik ve inşaat faaliyetleri ile tarım ve hayvancılık faaliyetlerinden kaynaklanan kirletici gaz ve partikül maddeler bulunmaktadır.
THHP Koordinatörü Deniz Gümüşel, hava kirliliğinin azaltılması için enerjide fosil yakıtlardan vazgeçilmesi, enerji ve sanayi tesislerinin sıkı denetlenmesi, toplu taşıma sistemlerinin tercih edilmesi ve kent planlamasının bu doğrultuda yapılması gerektiğini belirtmektedir.
Türkiye Solunum Araştırmaları Derneği (TÜSAD) Akciğer Kanseri Çalışma Grubu Başkanı Doç. Dr. Pınar Akın Kabalak, hava kirliliğinin akciğer kanseri üzerindeki etkileri hakkında önemli bilgiler paylaşmaktadır. Akciğer kanserinin dünya genelinde kansere bağlı ölümlerin başlıca nedeni olduğu belirtilmektedir. Akciğer kanseri riskini artıran faktörler arasında dış mekan hava kirliliğinin yüzde 10’luk bir artışa neden olduğu vurgulanmaktadır. Akciğer kanseri ile çevresel kirlilik arasındaki ilişki üzerine yapılan araştırmaların odak noktasında olduğu ve bu konuda kadınların daha fazla risk altında olduğu ifade edilmektedir.
Hava kirliliğine bağlı hastalıklarda riski azaltmak için alınabilecek önlemler arasında sigara ve tütün ürünlerinden uzak durulması, asbest içeren ürünlerin kullanılmaması, orman yangınlarının önlenmesi, iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyulması gibi adımlar bulunmaktadır.
Akciğer kanserinden korunmanın yolları arasında sigara içilmemesi, pasif içicilikten kaçınılması, hava kirliliğine dikkat edilmesi, sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz yapılması ve stresten kaçınılması gibi önlemlerin alınması gerektiği vurgulanmaktadır. Ayrıca genetik testler ve düzenli sağlık kontrolleri ile erken teşhisin öneminin altı çizilmektedir.
