Kayıt Dışı İstihdam Oranı Düşüyor
Türkiye, kayıt dışı istihdam oranını azaltma konusunda önemli adımlar atmaya devam ediyor. 2014 yılında yüzde 35 seviyelerinde olan kayıt dışı istihdam oranı, son yıllarda sürekli bir düşüş trendi gösterdi. 2024 yılında bir önceki yıla göre artış gösterse de, bu yılın ilk çeyreğinde geçen yıla göre 0,3 puanlık bir iyileşme kaydedildi. Yılın ilk çeyreğinde kayıt dışı istihdam oranı yüzde 24,7 olarak gerçekleşti. Bu oranın tarım sektöründe yüzde 82,0, tarım dışı sektörlerde ise yüzde 16,0 olduğu belirlendi. Şu anda 7 milyon 878 bin kişi kayıt dışı istihdamda bulunurken, bunların 3 milyon 426 bini tarım sektöründe, 4 milyon 451 bini ise tarım dışı sektörlerde yer almaktadır.
Yaşlılık Aylığı ve SGDP
Yaşlılık aylığı alanların sayısı 12,2 milyon kişiye ulaşmış durumda. Bu kişilerden bazıları sigortalı olarak çalışırken, bazıları sigortasız olarak çalışmaya devam etmektedir. Sigortalı bir şekilde emekli olanlar, 4/a statüsünde sigortalı olarak çalışabilirler ve bu durumda sosyal güvenlik destek primi (SGDP) adı altında prim ödemeleri yaparlar. Bu primin tutarı, çalışırken alınan brüt ücretin yüzde 32’sine denk gelmektedir. Primin 7,5 puanı işçiye, 24,5 puanı ise işverene aittir.
Emekli Aylığı ve SGDP
Emekli aylığını kestirmeden sigortalı çalışanlardan alınan SGDP’nin, emekli aylığına doğrudan bir katkısı bulunmamaktadır. Ancak, emekli aylığını kestirerek sigortalı çalışanlar, emekli olduktan sonra tekrar emeklilik dilekçesi verdiklerinde, ödedikleri primler dikkate alınarak aylıkları tekrar hesaplanır. Bu durumda, çalışılan süreye ve bildirilen kazanca bağlı olarak emekli aylığı artabilir. Ancak, herkes için emekli aylığını kestirerek çalışmanın avantajlı olup olmadığını hesaplamak önemlidir.
Emekli aylığını kestirerek çalışmanın avantajlı olup olmadığına karar verirken, bazı hesaplamalar yapmak gerekmektedir. Emekli aylığı her yıl için prime esas aylık ortalama kazancın yüzde 2’si oranında artmaktadır. Bu durumda, emekli aylığını kestirerek çalışan bir kişinin aylığında belirli bir süre sonra artış görülebilir. Ancak, bu durum herkes için aynı şekilde avantajlı olmayabilir.
Emekli aylığı düşük olan ve çalıştığı işten yüksek ücret alan kişiler için avantajlı olabileceği gibi, aylık geliri orta düzeyde olan ve düşük ücret alan kişiler için avantaj sağlamayabilir. Bu nedenle, emekli aylığını kestirerek çalışmanın avantajlı olup olmadığını belirlemek adına detaylı hesaplamalar yapılmalıdır.
Sigortalı ve Sigortasız Çalışmanın Sonuçları
Emekliler genellikle sağlık güvencelerinden yararlandıkları için SGDP’nin kendilerine bir faydası olmadığını düşünebilirler ve sigortasız çalışmaya yönelebilirler. Ancak, sigortalı olarak çalışmanın emekliye pek çok faydası vardır. Sigortalı çalışan emekli işçiler, iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından yararlanırken, ihbar ve kıdem tazminatı haklarına da sahip olurlar.
Sigortasız çalışan emekli işçiler ise ihbar ve kıdem tazminatı hakları konusunda zorluklar yaşayabilirler. İşveren, sigortasız çalışan bir emekli işçiyi işten çıkarttığında, ihbar ve kıdem tazminatını ödeme zorunluluğuyla karşı karşıya kalmaz. Ancak, sigortasız çalışan bir emekli işçinin bu haklara sahip olabilmesi için dava açması ve mahkemeyi ikna etmesi gerekebilir. Bu da uzun ve zorlu bir yargılama sürecini beraberinde getirebilir.
Sigortasız işçi çalıştıran işverenler ise ciddi cezai yaptırımlarla karşı karşıya kalabilirler. İş kazaları ve meslek hastalıkları durumunda devlete ve çalışanlara karşı sorumlulukları artar ve idari/adli yaptırımlarla karşılaşırlar. Ayrıca, devlet tarafından sağlanan teşviklerden ve vergi avantajlarından yararlanamazlar.
Ayrıca, iş kazası veya meslek hastalığı sonucu çalışma gücü kaybı yaşayanlar, emekli aylığının yanı sıra sürekli iş göremezlik geliri de alabilirler. İş kazası sonucu ölüm halinde ise eş ve çocuklarına ölüm geliri bağlanabilir.
Sigortalı çalışan emekli işçiler, ihbar ve kıdem tazminatı konusunda da avantajlı konumdadırlar. İşveren, sigortalı çalışan bir emekli işçiyi işten çıkarttığında ihbar ve kıdem tazminatını ödemek zorundadır. Ancak, sigortasız çalışan bir emekli işçinin bu haklara sahip olabilmesi için uzun ve zorlu bir yargılama süreci geçirmesi gerekebilir.
Sonuç ve Öneriler
Sigortasız çalışmanın beraberinde getirdiği riskler ve avantajlar göz önünde bulundurulmalıdır. Emekli aylığını kestirerek çalışmanın avantaj sağlayıp sağlamayacağına karar verirken detaylı hesaplamalar yapılmalı ve geleceğe dönük planlar yapılmadır. Her durumun farklı olduğu unutulmamalı ve bireysel duruma en uygun karar verilmelidir. Türk Hava Yolları, pandemi sürecinde düşen yolcu sayısını artırmak için yeni bir kampanya başlattı. Kampanya kapsamında, uçak bileti fiyatlarında büyük indirimler yapılacak.
THY Yönetim Kurulu Başkanı Ali Koc, konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Pandemi nedeniyle seyahatlerde yaşanan düşüşü telafi etmek ve yolcu sayısını artırmak için yeni bir kampanya başlatıyoruz. Uçak bileti fiyatlarında yapacağımız indirimlerle müşterilerimize cazip fırsatlar sunmayı hedefliyoruz” dedi.
Kampanya, Türk Hava Yolları’nın resmi web sitesi üzerinden ve yetkili acenteler aracılığıyla geçerli olacak. Uygun fiyatlarla sunulan biletlerle yolcuların seyahat etme imkanı genişleyecek.
THY’nin yeni kampanyasıyla ilgili detaylı bilgileri resmi internet sitesinden ve acentelerden öğrenebilirsiniz.
