Türkiye ve ABD Nadir Toprak Yatağı İçin Ortaklık Görüşmelerine Başlıyor
Bloomberg’in haberine göre konuya yakın kaynaklar, Ankara ve Washington’ın yakın zamanda Orta Anadolu’da Eskişehir yakınlarındaki Beylikova’da keşfedilen büyük bir nadir toprak yatağı rezervini geliştirmek için potansiyel ortaklık görüşmeleri yapacak.
Nadir Elementler Neler?
Stratejik olarak kritik görülen mineraller ülkelere göre farklılık gösteriyor. ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu, aralarında nadir toprak elementleri, nikel ve lityumun da bulunduğu 50 mineralin kritik olduğunu düşünüyor. Ancak nadir toprak elementleri kritik minerallerin bir alt kümesi olarak görülürken bunlardan 17 tanesi bulunuyor. Nadir toprak elementleri, tıbbi bakım, askeri, havacılık ve temiz enerji kullanımları da dahil olmak üzere pek çok teknoloji ve elektronik alanında kritik öneme sahip. NTE’ler, yenilenebilir enerji teknolojilerinden akıllı füzelere, uydu haberleşmesinden yakıt hücrelerine, elektrikli otomobillere kadar birçok stratejik alanda kullanılıyor.
Neodim (Nd), Europium (Eu), Terbium (Tb), Disprosium (Dy) ve Yttrium’u (Y) hem kısa hem de uzun vadede kritik nadir toprak elementleri olarak tanımlanırken, mıknatıslarda kullanılan en önemli üç malzeme neodim, disprosyum ve terbiyum en önemliler olarak öne çıkıyor.
Türkiye’nin NTE Rezervleri
Türkiye, Beylikova’da ağırlıkça yüzde 1’in üzerinde nadir toprak oksidi içeren cevher barındıran bir rafineri kurmayı planlıyor. Konuya aşina kişilere göre ilk testler, bu oranın çıkarımı ticari olarak uygulanabilir kılmaya yeterli olduğunu gösteriyor. Aynı kaynaklar, ülkenin projeyi ilerletmek için gerekli fizibilite çalışmalarını da kapsayabilecek olası işbirliği hakkında Kanada ve İsviçre ile görüşmeler yürüttüğünü belirtti. Rusya ile de benzer şartlarda görüşmeler yapıldığı ancak bir sonuç çıkmadığı öne sürüldü.
ABD Jeoloji Araştırmaları Kurumu’nun 2024 yılı değerlendirmesine göre, dünya genelinde 110 milyon ton yatak olduğu tahmin ediliyor. Ancak bu metallerin çıkarılması, yoğun kimyasal kullanımını gerektirdiğinden birçok ülkenin üretim için gereken yüksek maliyetleri üstlenmekten çekinmesine neden oluyor. Nadir toprak elementleri konusunda lider ülke ise Çin olarak öne çıkıyor. Çin yıllardır nadir toprak elementleri alanında tacı elinde tutarken küresel üretimin aslan payını bir anlamda kontrol ediyor. Dünyadaki rafine edilmiş nadir topraklarının yüzde 85’ini ve dünya üretiminin yüzde 58’ini oluşturan Çin, bu nedenle alanda büyük rol oynuyor.
NTE alanında kaynak ve üretim açısından Çin ilk sırada gelirken onu ABD izliyor. Uzun süredir NTE’ler ile ilgili çalışmalar yürüten Türkiye ise 2022 yılında Eskişehir Beylikova’da dünyanın en büyük ikinci NTE rezervini keşfetmişti.
* Haberin görseli Anadolu Ajansı’ndan servis edilmiştir.
